Gospodarka wodno-ściekowa

Dominującym źródłem poboru wody dla potrzeb spółek są wody powierzchniowe słodkie, których sucha pozostałość wynosi poniżej 1000 mg/l. Wody te ujmowane są przez największe spółki Grupy ORLEN, tj. Grupę Energa, ANWIL, IKS Solino, PKN ORLEN, ORLEN Południe, ORLEN Lietuva, ORLEN Unipetrol, Paramo i Spolanę, a następnie dystrybuowane siecią wodociągową do własnych instalacji produkcyjnych, do spółek z Grupy ORLEN oraz podmiotów zewnętrznych. Spółki pobierały też, chociaż w znacząco mniejszych ilościach, wody podziemne, natomiast część z nich zaopatrywała się w wodę od dostawców zewnętrznych. Łączny pobór wód powierzchniowych, podziemnych i wodociągowych w Grupie ORLEN w 2021 roku wyniósł ponad 519 mln m³, w tym największy udział miała spółka Energa Elektrownie Ostrołęka, która pobrała 419,1 mln m³ wody powierzchniowej oraz 383 tys.m³ wody podziemnej. Znaczący wzrost poboru wody związany był ze wzrostem produkcji energii elektrycznej i ciepła w celu zapewnienia bezpiecznej i ekonomicznej pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Jednocześnie wolumen pobranej wody mieści się w granicach posiadanego pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji.

Na potrzeby Zakładu Produkcyjnego oraz stacji i terminali paliw PKN ORLEN pobrał w 2021 roku łącznie 25,3 mln m³ wody, w tym 23,7 mln m³ wody powierzchniowej oraz 0,4 mln m³ wody podziemnej – tj. łącznie o 2,8 mln m³ mniej niż w 2020 roku w związku ze zmniejszonym zapotrzebowaniem na wodę części petrochemicznej zakładu spowodowanym postojem remontowym instalacji Olefin II.

Ponadto Spółka Energa OZE pobrała i oddała w stanie niepogorszonym 35,1 mld m³ wody na potrzeby pracy turbin elektrowni wodnych. Produkcja energii w elektrowniach wodnych wiąże się z poborem zwrotnym wody, co oznacza, że woda przepływa przez turbiny elektrowni wodnych i oddawana jest środowisku w tej samej ilości, bez istotnej zmiany parametrów fizykochemicznych. Eksploatowane wysokosprawne turbiny tego rodzaju instalacji pozwalają nie tylko uzyskać większą produkcję energii elektrycznej przy mniejszej ilości przepływu wody, ale również ją napowietrzyć, co jest korzystne dla organizmów wodnych szczególnie w okresach wysokich temperatur.

Warunki klimatyczne i zapotrzebowanie na wodę są kluczowymi czynnikami, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie zakładów produkcyjnych Grupy ORLEN. Ryzyko występowania susz, ze względu na zmiany klimatu i niskie poziomy opadów, mogą spowodować deficyty wody słodkiej w rzekach i warstwach podziemnych.

Najbardziej narażone na tymczasowy deficyt wody w Grupie ORLEN są instalacje w Inowrocławiu, Kaliszu, Jedliczu oraz Możejkach i Litvinovie.

Informacje na temat obszarów zwiększonego deficytu wody według WWF znajdują się na tej stronie.

Ścieki ze wszystkich spółek Grupy ORLEN kierowane są do systemów kanalizacji przemysłowej oraz deszczowej, a następnie poddawane procesom oczyszczania. Ilość ścieków odprowadzonych do środowiska jest monitorowana i w 2021 roku wyniosła łącznie dla Grupy ORLEN blisko 503 mln m³, z czego 494 mln m³ stanowiły ścieki przemysłowe. Znaczny wolumen ścieków odprowadziła spółka Energa Elektrownie Ostrołęka, tj. 416,8 mln m³.

Poza PKN ORLEN własne systemy oczyszczania ścieków posiadają spółki: Energa Elektrownie Ostrołęka, Energa Kogeneracja, ANWIL, Ship-Service, Spolana, Paramo, ORLEN Unipetrol, ORLEN Lietuva, ORLEN Południe, ORLEN Paliwa, ORLEN Budonaft, Naftoport, IKS Solino, Benzina oraz ORLEN Baltics Retail. Wszystkie ścieki poddawane są procesom oczyszczania na drodze mechanicznej, fizykochemicznej i/lub biologicznej. Oczyszczone, zgodnie z posiadanymi pozwoleniami, ścieki odprowadzane są do rzek Wisły, Odry, Narwi, Elbląg, Łaby, Biliny, Dubulisu, Obelaukisu, Wełtawy, Jasiołki, Prosny, Brzeźnicy, potoków Ropy i Sowliny oraz do Morza Bałtyckiego.

Pozostałe spółki kierują ścieki do urządzeń kanalizacyjnych spółek Grupy lub podmiotów zewnętrznych.

Na uwagę zasługuje częściowe wykorzystywanie oczyszczonych ścieków w rafinerii ORLEN Lietuva i w Zakładzie Produkcyjnym w Płocku, co ogranicza pobór wody ze środowiska na cele gospodarcze i p.poż. W 2021 roku spółka ORLEN Lietuva powtórnie wykorzystała 4,1 mln m³ ścieków, a PKN ORLEN ponad 3,5 mln m³ ścieków.

W Zakładzie PVC w ANWIL prowadzony jest natomiast odzysk ciepła ze ścieków procesowych.

Do zewnętrznych (nie należących do Grupy ORLEN) odbiorców ścieków odprowadzono 1 744 819 m³ ścieków, z czego 1 438 126 m³ stanowiło ścieki przemysłowe.

W Grupie ORLEN nie jest wykorzystywana woda deszczowa zbierana bezpośrednio, a także oczyszczone ścieki pochodzące od jednostek spoza Grupy ORLEN.

Znaczący wzrost ilości odprowadzonych ścieków związany był ze wzrostem poboru wody przy produkcji energii elektrycznej i ciepła w celu zapewnienia bezpiecznej i ekonomicznej pracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Jednocześnie wolumen odprowadzonych ścieków mieści się w granicach wydanego dla spółki Energa pozwolenia zintegrowanego.

Jakość ścieków wprowadzanych do środowiska oraz do zewnętrznych urządzeń kanalizacyjnych jest monitorowana zgodnie z prawem poprzez regularne oznaczanie zawartości poszczególnych substancji w próbach ścieków. Ponadto prowadzone są przeglądy eksploatacyjne urządzeń oczyszczających.

Sumaryczny ładunek substancji w ściekach odprowadzanych przez spółki do środowiska wyniósł blisko 59 tys. Mg.

Mitygacja ryzyk związanych z gospodarką wodno-ściekową w PKN ORLEN

Proces zarządzania gospodarką wodno-ściekową w PKN ORLEN od lat koncentruje się na optymalizacji i efektywności poboru i zużycia wody. Skuteczność odpowiedzialnego zarządzania zasobami wody i inwestowania w najnowocześniejsze technologie widać na przełomie ostatnich 40 lat na przykładzie rafinerii w Płocku, gdzie przy stałym rozwoju produkcji i przerobu ropy pobor wody i odprowadzenie ściekow systematycznie spada.

PKN ORLEN zużywa rocznie 23,7 mln m³ wody, w obiegu krąży rocznie 905 mln m³.

Woda jest niezbędna dla funkcjonowania Zakładu Produkcyjnego w Płocku. Wykorzystywana jest ona do celów:

• energetycznych;
• chłodniczych;
• bezpieczeństwa technicznego.

Źródłem wody do celów energetycznych i chłodniczych jest woda wiślana natomiast woda do celów bezpieczeństwa technicznego w całości produkowana jest z oczyszczonych ścieków z terenu Zakładu, co jest elementem częściowego zamknięcia obiegu wody.

Woda do celów chłodniczych jest wodą wiślaną poddaną procesowi uzdatniania, w ramach którego usuwane są jej zanieczyszczenia. Woda ta zwana wodą technologiczną jest kierowana do Bloków Wodnych, gdzie stanowi uzupełnienie wody krążącej w obiegu zamkniętym między Blokami Wodnymi a instalacjami produkcyjnymi. Konieczność uzupełniania wody chłodniczej wynika z procesów jej schładzania w Blokach Wodnych, na których następuje jej częściowe odparowanie. Wymagane jest więc uzupełniane tych strat, które stanowią około 2% całości schładzanej wody chłodniczej.

Woda do celów bezpieczeństwa technicznego – jest to woda produkowana z oczyszczonych ścieków, poddawana procesowi finalnego doczyszczania. Jako woda przeciwpożarowa kierowana jest do sieci hydrantowej ppoż Zakładu i stanowi jego zabezpieczenie na wypadek pożaru. Część tej wody kierowana jest do sieci hydrantowej wody gospodarczej i jest wykorzystywana do innych celów technicznych na terenie Zakładu. Zakład również produkuje wodę pitną dla potrzeb własnych.

Źródłem wody do produkcji wody pitnej jest woda czerpana z własnych studni głębinowych zlokalizowanych w rejonie Białej Starej i dalej uzdatniana na terenie Zakładu Produkcyjnego.

Obieg wody w Zakładzie Produkcyjnym w Płocku

Do działań energooszczędnych można zaliczyć:

1. Praca pompy z falownikiem.
2. Przemiennik może sterować każdym z dyspozycyjnych na pompowni agregatem. Parametrem wiodącym dla pracy przemiennika jest ciśnienie w aktualnie pracującym kolektorze wodnym.
3. Tłoczenie wody trzema kolektorami zamiast jednym.
4. Każdy metr wysokości podnoszenia oznacza około 10,5 kW dodatkowego poboru mocy. Jeśli pracuje jeden rurociąg, to na skutek wzrostu prędkości przepływu rosną straty liniowe, powodując wzrost wysokości podnoszenia, a w efekcie wzrost poboru mocy.
5. Utrzymywanie niskiego poziomu wody w zbiornikach wieżowych zmniejsza wysokość podnoszenia pomp, a w efekcie ogranicza wzrost poboru mocy.
6. Zrealizowano zakup nowego falownika, co poprawiło sprawność regulacji o kilka procent w stosunku do starego. Efekt: zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 3 000 000 kWh/rok.

Efektywne zarządzanie wodą i ściekami

Około 3,7 mln m³ ścieków rocznie jest zawracanych z powrotem do produkcji wody gospodarczej ppoż., służącej do zabezpieczenia technicznego Zakładu Produkcyjnego w Płocku.