16.5. Identyfikacja ryzyka
Zarządzanie ryzykiem skupia się głównie na nieprzewidywalności rynków i ma na celu ograniczenie wpływu zmienności na wyniki finansowe Grupy.
| Rodzaj ryzyka | Ekspozycja | Pomiar ryzyka | Zarządzanie/Zabezpieczanie | |
| RYNKOWE | Towarowe | – ryzyko zmian marż na sprzedawanych produktach rafineryjnych i petrochemicznych oraz zmian wysokości dyferencjału Brent; – ryzyko zmian cen ropy naftowej, gazu i produktów związane z niedopasowaniem czasowym; – ryzyko zmian cen uprawnień do emisji CO₂; – ryzyko zmian cen ropy naftowej i produktów rafineryjnych związane z obowiązkiem utrzymywania zapasów obowiązkowych ropy i paliw; – ryzyko wynikające z uprawdopodobnionych zobowiązań i należności obejmujące zapewnienie wybranym odbiorcom formuł cenowych opartych na cenie stałej w czasie – ryzyko zmiany cen zakupu energii elektrycznej oraz świadectw pochodzenia na rynku hurtowym |
W oparciu o planowane przepływy pieniężne. | Polityka zarządzania ryzykiem rynkowym oraz strategie zabezpieczające, które określają zasady pomiaru poszczególnych ekspozycji, parametry i horyzont czasowy zabezpieczania danego ryzyka oraz stosowane instrumenty zabezpieczające.
Zarządzanie ryzykiem rynkowym odbywa się przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych, które są stosowane wyłącznie do ograniczenia ryzyka zmian wartości godziwej i ryzyka zmian przepływów pieniężnych. |
| Zmian kursów walutowych | – ekonomiczna ekspozycja walutowa wynikająca z wpływów pomniejszonych o wydatki indeksowane do lub denominowane w walucie innej niż waluta funkcjonalna; – ekspozycja walutowa wynikająca z inwestycji bądź uprawdopodobnionych zobowiązań i należności w walutach obcych; – bilansowa ekspozycja walutowa wynikająca z denominowanych w walutach obcych aktywów i pasywów w tym zobowiązań dłużnych w walutach obcych zaciągniętych w ramach ustanowionych programów emisji euroobligacji i obligacji hybrydowych |
W oparciu o planowane przepływy pieniężne.
W oparciu o analizy pozycji bilansowych. |
||
| Zmian stóp procentowych | -ekspozycja wynikająca z posiadanych aktywów oraz pasywów, dla których przychody oraz koszty odsetkowe uzależnione są od zmiennych stóp procentowych, w tym lokowanie nadwyżek pieniężnych i zobowiązania dłużne | W oparciu o udział w całości zadłużenia brutto pozycji, dla których koszty odsetkowe są uzależnione od zmiennych stóp procentowych. | ||
| -wpływ zmiany stóp procentowych na zmianę wskaźnika WACC podawanego przez Prezesa URE stosowanego do kalkulacji zwrotu z WRA wliczonego w taryfę Energa Operatora S.A. | W oparciu o analizy wysokości stopy zwrotu z WRA | |||
| Płynności | Ryzyko nieprzewidzianego niedoboru środków pieniężnych lub braku dostępu do źródeł finansowania zarówno w horyzoncie krótko jak i długoterminowym, prowadzące do przejściowej lub trwałej utraty zdolności do regulowania zobowiązań skutkujących koniecznością pozyskania finansowania na mniej korzystnych warunkach lub utratą potencjalnych korzyści wynikających z nadpłynności. | W oparciu o planowane przepływy pieniężne z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej w horyzoncie krótko i długoterminowym. | Polityka zarządzania płynnością, która określa zasady raportowania i konsolidacji płynności PKN ORLEN i spółek Grupy ORLEN. Grupa prowadzi politykę dywersyfikacji źródeł finansowania oraz wykorzystuje zróżnicowane narzędzia dla efektywnego zarządzania płynnością. Grupa prowadzi również bieżący monitoring poziomu kowenantów kredytowych oraz ich szacunkowego poziomu w okresach długoterminowych . | |
| Utraty środków pieniężnych i lokat | Ryzyko upadłości banków krajowych lub zagranicznych, na rachunkach których są przetrzymywane lub w których lokowane są środki pieniężne będące bilansową ekspozycją posiadanych aktywów finansowych: środków pieniężnych i ich ekwiwalentów. | Regularny przeglad wiarygodności kredytowej banków i wyznaczania limitów koncentracji środków. | Zarządzanie w oparciu o zasady zarządzania nadwyżkami pieniężnymi, które określają możliwości przyznawania limitów dla poszczególnych banków ustalanych na podstawie m in. ratingów oraz danych sprawozdawczych. Współpraca głównie z bankami kredytującymi. | |
| Kredytowe | Ryzyko nieuregulowania przez kontrahentów należności za dostarczone produkty i usługi, z którymi zawierane są transakcje handlowe z odroczonym terminem płatności. | Analiza wiarygodności i wypłacalności kontrahentów. | Zarządzanie w oparciu o przyjęte procedury i politykę w zakresie zarządzania kredytem kupieckim i windykacją, w tym wyznaczania limitów i ustanawiania zabezpieczeń. | |
| Strategie zabezpieczające w ramach rachunkowości zabezpieczeń wykorzystywane w 2021 roku | Komponent | Rodzaj powiązania |
| Sprzedaż asfaltu w cenie stałej | Komponent ryzyka Brent, będący elementem składowym bezwarunkowego i wiążącego zobowiązania komercyjnego z zawartej transakcji sprzedaży w cenie stałej | zabezpieczenie wartości godziwej |
| Zapasy ponadnormatywne | Komponent ryzyka Brent DTd, będący elementem przyszłego zakupu ropy; pozycja identyfikowana na podstawie dostaw ropy z miesiąca realizacji/dostawy transakcji zabezpieczającej według kolejności ich otrzymania | zabezpieczenie przepływów pieniężnych |
| Komponent ryzyka EBOB/ULSD/JET/3,5PCT, będący elementem składowym sprzedaży benzyny / oleju napędowego / paliwa lotniczego / oleju opałowego; pozycja identyfikowana na podstawie faktur sprzedażowych wystawionych w miesiącu realizacji/dostawy transakcji zabezpieczającej według kolejności ich wystawienia | ||
| Sprzedaż produktów denominowanych /indeksowanych w walutach obcych | Faktury dotyczące sprzedaży denominowanej w walucie obcej lub indeksowanej do kursu waluty obcej wystawione w dniu zapadalności transakcji Forward i dniach kolejnych według kolejności ich wystawienia; wartość nominalna w walucie obcej do wysokości wartości nominalnej instrumentu zabezpieczającego w walucie obcej | zabezpieczenie przepływów pieniężnych |
| Dostawy za zakupy denominowane w walucie obcej lub indeksowane do kursu waluty obcej | Dostawy za zakupy denominowane w walucie obcej lub indeksowane do kursu waluty obcej otrzymane w dniu zapadalności transakcji Forward i dniach kolejnych według kolejności ich dostarczenia; wartość nominalna w walucie obcej do wysokości wartości nominalnej instrumentu zabezpieczającego w walucie obcej | zabezpieczenie przepływów pieniężnych |
Grupa ORLEN stosuje spójne zasady zabezpieczania ryzyka finansowego w oparciu o politykę i strategie zarządzania ryzykiem rynkowym pod nadzorem Komitetu Ryzyka Finansowego, Zarządu i Rady Nadzorczej PKN ORLEN.
Standardowe zabezpieczanie walutowej ekspozycji ekonomicznej odbywa się w sposób rolowany i powtarzalny obejmując standardowo okres kolejnych 12 miesięcy.
Dopuszcza się zabezpieczanie walutowej ekspozycji ekonomicznej w EUR (z uwagi na jej stabilność i przewidywalność) na okresy maksymalnie do 60 miesięcy.
Dedykowana strategia zabezpieczająca wyznacza optymalne poziomy zabezpieczenia dla standardowego okresu oraz dopuszczalne odchylenia.
Ekspozycja na ryzyko walutowe bilansowe jest zabezpieczana do 100% kwoty narażonej na przedmiotowe ryzyko walutowe.
W przypadku ryzyka towarowego poziom zabezpieczenia poszczególnych ekspozycji jest zgodny z rekomendacjami dla poszczególnych spółek zaakceptowanymi przez Komitet Ryzyka Finansowego.
Ekspozycja na ryzyko cen towarów związana z niedopasowaniem czasowym na nienormatywnych zapasach operacyjnych jest zabezpieczana na 100% wolumenu zapasów narażonego na przedmiotowe ryzyko.
Ekspozycja na ryzyko cen towarów związana z uprawdopodobnionymi zobowiązaniami lub należnościami w Grupie ORLEN jest zabezpieczana na 100 % wolumenu narażonego na przedmiotowe ryzyko (oferowania odbiorcom formuł cenowych opartych na cenie stałej w czasie).
Ekspozycja na ryzyko cen towarów związana z niedopasowaniem czasowym na zakupach ropy jest zabezpieczana na wolumenie odpowiadającym 90% wolumenu sprzedawanych produktów wytworzonych z kupowanej ropy, narażonych na przedmiotowe ryzyko.
Ekspozycja z tytułu marży rafineryjnej jest zabezpieczana oportunistycznie. Zgodnie z przyjętymi w tym zakresie strategiami, marża rafineryjna zabezpieczana jest w horyzoncie do 36 miesięcy w przód na wolumenie planowanej produkcji.
Wszystkie transakcje zabezpieczające ekspozycję towarową i walutową w ORLEN Unipetrol i ORLEN Lietuva są wykonywane na bilansie PKN ORLEN a następnie przenoszone na spółki na zasadzie transakcji wewnątrzgrupowych.